Tái trồng rừng theo mô hình bền vững được chú trọng thực hiện để khôi phục cân bằng môi trường. Cây xanh hấp thụ khí cacbonic và thải ra khí oxy, nên rừng có vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu.
Tuy nhiên, tái trồng rừng không phải việc làm ngắn hạn mà đó là quá trình lâu dài cần có kế hoạch và giải pháp ưu việt để theo dõi và đánh giá.
Hiện nay, công nghệ viễn thám ngày càng khẳng định được vai trò và sự linh hoạt trong nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có hoạt động tái trồng rừng. Đây là giải pháp hữu hiệu cho phép doanh nghiệp, cơ quan chức năng theo dõi, giám sát và đánh giá chính xác các hoạt động tái trồng rừng.
Tái trồng rừng là gì và vì sao phải tái trồng rừng?
Tái trồng rừng là hành động phục hồi cây cối trong khu vực mà số lượng cây của chúng đã bị giảm do nguyên nhân tự nhiên hoặc do sự can thiệp của con người. Trồng cây mới cho khu vực rừng bị cháy hoặc phục hồi tự nhiên các khu rừng bị suy thoái là một số ví dụ về tái trồng rừng.
Nhu cầu tái trồng rừng có thể nảy sinh vì nhiều lý do, có thể phân thành hai loại lớn:
- Sự can thiệp của con người: chặt cây, khai thác mỏ, giải phóng mặt bằng cho mục đích nông nghiệp và xây dựng.
- Thiên tai: hạn hán, cháy rừng, lũ lụt, bão, thời tiết cực đoan, hạn hán, sâu bệnh phá hoại.
Tái trồng rừng đặc biệt quan trọng ở những khu vực khai thác gỗ thương mại vì:
- Rừng cần phục hồi sau khi khai thác gỗ;
- Duy trì cân bằng hệ sinh thái và đa dạng sinh học;
- Cung cấp môi trường sống cho các cộng đồng sinh thái.
Các biện pháp tái trồng rừng tốt nhất được khuyến nghị là trồng mới ngay sau khi rừng bị đốn hạ hoặc bị phá hủy. Do đó, các công ty ngay sau khi khai thác cần phải khôi phục lại sự cân bằng bằng cách trồng cây mới, theo quy định nhà nước.
Mất bao lâu để phục hồi rừng thông qua tái trồng rừng?
Phải mất khoảng 10 năm để độ màu mỡ của đất trở lại sau nạn phá rừng và 25 năm để toàn bộ cấu trúc và chức năng của rừng được phục hồi. Tuy nhiên, thông thường phải mất 120 năm để đa dạng sinh học phục hồi hoàn toàn. (Nguồn: https://eos.com/blog/reforestation/)
Lợi ích của việc tái trồng rừng
Việc tái trồng rừng mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho môi trường, hệ sinh thái và cộng đồng. Dưới đây là những lợi ích chính:
Giảm Biến Đổi Khí Hậu
Việc giải phóng Carbon quá mức là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu và đây là lúc chúng ta phải có kế hoạch tái trồng rừng để chống lại biến đổi khí hậu. Trong quá trình quang hợp, cây xanh hấp thụ Carbon và biến nó thành chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của chúng. Rừng càng trẻ thì càng có thể lưu trữ nhiều carbon.
Cải Thiện Chất Lượng Không Khí
Quá trình quang hợp giải thích một lợi ích khác của việc trồng lại rừng: thực vật không chỉ hấp thụ CO2 mà còn giải phóng O2, duy trì sự cân bằng. Vì lý do này, rừng được gọi là lá phổi của hành tinh chúng ta. Chúng ta càng có nhiều rừng, không khí hít thở càng trong lành. Ngoài ra, trồng lại rừng có hiệu quả trong việc ngăn chặn bão bụi, làm tăng độ trong lành của không khí.
Tăng Cường Đa Dạng Sinh Học
Mỗi khu rừng là một hệ sinh thái khác nhau. Phục hồi rừng nhiệt đới là một nhiệm vụ quan trọng đối với mỗi quốc gia,chống lại sự tuyệt chủng của các loài quý hiếm đối với cả thực vật và động vật.
Khôi Phục Môi Trường Sống Hoang Dã
Chặt phá rừng làm mất môi trường sống tự nhiên của động vật hoang dã. Tái trồng rừng giúp bảo tồn quần thể động vật bằng cách khôi phục môi trường sống của chúng.
Duy Trì Chu Trình Nước và Chất Lượng Nước
Cây lưu trữ nước mưa bằng cách hấp thụ nó bằng lá và rễ của chúng. Đồng thời, chúng cũng giải phóng hơi ẩm vào khí quyển thông qua quá trình thoát hơi nước và làm tăng độ ẩm. Bằng cách này, rừng góp phần ổn định nhiệt độ không khí ở địa phương gần đó. Chúng cũng giúp duy trì đủ mực nước trong các vùng nước địa phương.
Làm Giàu Độ Phì Nhiêu của Đất
Tái trồng rừng góp phần cải thiện sức khỏe của đất vì một số lý do:
- Là môi trường sống cho vi sinh vật đất tham gia phân hủy, thúc đẩy độ phì nhiêu.
- Lá và cành rụng tạo thành chất hữu cơ.
- Hệ thống rễ mạnh mẽ giữ đất tại chỗ và ngăn ngừa xói mòn và sạt lở đất.
- Bằng cách giảm lượng nước chảy tràn, cây bảo tồn chất dinh dưỡng trong đất.
Phòng Chống Lũ Lụt
Cây xanh hút ẩm và tạo rào chắn cho dòng nước, làm chậm tốc độ dòng chảy và cải thiện khả năng hấp thụ nước. Điều này giúp ngăn chặn lũ lụt, giảm thiệt hại và tổn thất.
Vai trò của viễn thám trong giám sát hoạt động tái trồng rừng
Hiệu quả tái trồng rừng sẽ rõ ràng hơn nếu như quản lý rừng hợp lý. Vì vậy, trước tiên, điều quan trọng là phải xây dựng kế hoạch trồng lại rừng tùy thuộc vào mục đích (khôi phục sau khi phá rừng trái phép, thu hoạch, cháy rừng, v.v.). Với các mục đích trồng rừng khác nhau, việc lựa chọn những cây trồng tốt nhất để trồng cũng sẽ khác nhau.
Quản lý và giám sát tái trồng rừng dễ dàng hơn với viễn thám, đặc biệt là ở những nơi khó tiếp cận. Với công nghệ viễn thám, cơ quan chức năng dễ dàng theo dõi tiến trình trồng lại rừng, nhận thông báo kịp thời nếu có sự cố và phản ứng tương ứng. Viễn thám có độ phân giải thấp và trung bình có thể phát hiện những thay đổi sau 1-2 năm trồng cây, trong khi viễn thám có độ phân giải cao có thể cung cấp thông tin chi tiết và sớm hơn.
Dưới đây là những ứng dụng cụ thể của công nghệ này khi tham gia vào hoạt động tái trồng rừng:
Theo Dõi Biến động Diện Tích Rừng
Viễn thám giúp theo dõi diện tích rừng tái trồng, cung cấp dữ liệu liên tục và chi tiết về sự thay đổi lớp phủ rừng. Điều này giúp xác định mức độ thành công của các dự án tái trồng rừng.
Phân Loại Rừng
Các cảm biến viễn thám có thể phân loại các loại cây khác nhau và đánh giá tình trạng sức khỏe của cây trồng, giúp nhận biết các khu vực cần được chăm sóc đặc biệt.
Phân Tích Sinh Trưởng
Sử dụng dữ liệu từ các vệ tinh như Landsat, Sentinel hoặc máy bay không người lái (drone), các nhà khoa học có thể đo lường sự sinh trưởng của cây qua các chỉ số như NDVI (Normalized Difference Vegetation Index), giúp theo dõi sự phát triển và sức khỏe của cây trồng. Điều này cho phép xác định vị trí các khu vực có tán cây phát triển không tốt, cho phép người kiểm lâm thực hiện hành động khắc phục kịp thời để bảo tồn đời sống cây ở đó.
Phát Hiện Bệnh Tật và Sâu Bệnh
Hình ảnh viễn thám có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh tật hoặc sâu bệnh trên cây trồng, cho phép can thiệp kịp thời để bảo vệ cây rừng.
Lập Bản Đồ Chi Tiết
Công nghệ viễn thám giúp lập bản đồ chi tiết các khu vực tái trồng rừng, hỗ trợ trong việc lập kế hoạch và phân bổ nguồn lực hợp lý.
Dự Báo và Phân Tích Xu Hướng
Các mô hình dự báo sử dụng dữ liệu viễn thám có thể phân tích xu hướng phát triển của rừng, giúp đưa ra các quyết định chiến lược trong việc quản lý và bảo vệ rừng tái trồng.
Tái trồng rừng là một hoạt động quan trọng và cần thiết trong việc bảo vệ môi trường, duy trì sự cân bằng sinh thái và hỗ trợ phát triển bền vững. Ứng dụng công nghệ viễn thám trong hoạt động tái trồng rừng cho phép hỗ trợ toàn diện từ giai đoạn lập kế hoạch, thực hiện đến giám sát và đánh giá các dự án tái trồng rừng, đảm bảo rằng các nỗ lực này mang lại kết quả lâu dài và hiệu quả trong việc bảo vệ môi trường.
