Tết Trung thu vào ngày 15/8 Âm lịch (tức ngày 29/9 Dương lịch) trùng với thời điểm diễn ra siêu trăng cuối cùng trong năm 2023. Theo đó, Mặt Trăng sẽ to và sáng hơn bình thường.
Siêu trăng là trăng tròn có thể lớn hơn tới 14% và sáng hơn 30% so với Mặt Trăng mờ nhất trong năm. Nguyên nhân là khi siêu trăng diễn ra, Mặt Trăng ở điểm gần Trái Đất nhất trên quỹ đạo, gọi là cận điểm (perigee), theo NASA.
Khi ấy, Mặt Trăng sẽ nằm ở phía đối diện Trái Đất với Mặt Trời và bề mặt của nó sẽ được chiếu sáng hoàn toàn. Giai đoạn này xảy ra lúc 16h59 phút giờ quốc tế (tức 23h59 ngày 29/9 giờ Việt Nam).
Dù siêu trăng hôm 29/9 tới đây không phải siêu trăng lớn nhất năm – danh hiệu này thuộc về siêu trăng xanh hồi tháng 8 – nó vẫn sẽ lớn hơn mức trung bình. “Khác biệt giữa trăng tròn lần này và siêu trăng tháng 8 chỉ là 4.370 km. Vì vậy, nó sẽ rất gần với mức 14% và 30% của lần trăng tròn lớn nhất năm“, Noah Petro, nhà khoa học của dự án Tàu quỹ đạo Trinh sát Mặt Trăng tại NASA, cho biết.
Siêu trăng tuần sau được gọi là “trăng thu hoạch” vì diễn ra vào khoảng thời gian mà nông dân ở Bắc bán cầu sẵn sàng thu hoạch mùa màng. Dù không gần hay sáng như siêu trăng tháng 8, nó có thể mang màu vàng đậm, cam hoặc đỏ, đặc biệt là khi mới mọc lên từ đường chân trời.
Petro cho biết, Mặt Trăng chỉ thay đổi màu sắc khi mọc hoặc lặn ở đường chân trời, hoặc trong thời gian diễn ra nguyệt thực. Lý do cũng tương tự như với hiện tượng Mặt Trời mọc và Mặt Trời lặn màu đỏ. “Khí quyển Trái Đất tán xạ ánh sáng, ngoại trừ màu đỏ hoặc cam“, Petro giải thích. Các yếu tố khí quyển như mây, khói, bụi cũng có thể làm thay đổi màu sắc và độ sáng của Mặt Trăng.
Mặt Trăng mọc là thời điểm tốt nhất để quan sát kích thước lớn của siêu trăng. Khi Mặt Trăng ở gần đường chân trời, những vật thể ở tiền cảnh như cây cối, tảng đá, có thể mang đến cảm nhận rõ ràng về độ lớn. Kết quả là, Mặt Trăng trông lớn nhất vào thời điểm này, theo NASA.
Trước đó vào ngày 23/9, Trái Đất sẽ bước vào Thu phân, tại điểm này, thời gian ban ngày, ban đêm không có sự chênh lệch như các thời kỳ trước. Tại điểm Thu phân, người quan sát sẽ thấy Mặt Trời mọc “chính xác” ở phía Đông và lặn “chính xác” ở phía Tây. Có thể nói nôm na là thu phân là thời điểm mà trước và sau đó khoảng 3 tháng Mặt Trời có xu hướng mỗi ngày mọc và lặn nhích dần về phía Nam.
Vào thời điểm 12h ngày đầu tiên của tiết Thu phân, Mặt trời tạo với tiếp tuyến của xích đạo một góc là 90 độ. Thực tế, Trái đất chuyển động theo quỹ đạo quanh Mặt trời và ở thời điểm này không có nửa cầu nào nghiêng về phía Mặt trời nên lượng nhiệt độ, ánh sáng, thời gian chiếu sáng ở hai nửa cẩu tương đương nhau. Thời gian ban ngày, ban đêm không có sự chênh lệch như các thời kỳ trước. Tại nửa cầu Bắc là thời điểm tiết Thu phân thì nửa cầu Nam đang là giai đoạn giữa mùa xuân.
